Το μέλι, αν και φυσικό προϊόν με ευεργετικές ιδιότητες, μπορεί να προκαλέσει προβλήματα υγείας όταν καταναλώνεται σε υπερβολικές ποσότητες. Ας εξετάσουμε τα πιθανά μειονεκτήματα της υπερκατανάλωσης μελιού, βάσει επιστημονικών ερευνών.
Το Μέλι ως Φυσικό Γλυκαντικό: Πλεονεκτήματα και Κίνδυνοι
Το μέλι είναι πλούσιο σε αντιοξειδωτικά και έχει αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες. Ωστόσο, περιέχει υψηλά επίπεδα σακχάρων, κυρίως φρουκτόζη και γλυκόζη. Η υπερβολική κατανάλωση μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένα επίπεδα σακχάρου στο αίμα και να συμβάλει στην ανάπτυξη μεταβολικών διαταραχών.
Επιπτώσεις της Υπερκατανάλωσης Μελιού στην Υγεία
1. Αύξηση του Σωματικού Βάρους και Παχυσαρκία
Η υπερβολική πρόσληψη θερμίδων από μέλι μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση του σωματικού βάρους. Μια μελέτη έδειξε ότι η κατανάλωση μελιού σε μεγάλες ποσότητες σχετίζεται με αυξημένα επίπεδα γλυκόζης και λιπιδίων στο αίμα, ενισχύοντας τον κίνδυνο παχυσαρκίας.
2. Κίνδυνος για Διαβήτη Τύπου 2
Παρόλο που το μέλι έχει χαμηλότερο γλυκαιμικό δείκτη από τη ζάχαρη, η υπερβολική κατανάλωση μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2. Η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία συνιστά περιορισμό της πρόσληψης προστιθέμενων σακχάρων, συμπεριλαμβανομένου του μελιού. nutritionletter.tufts.edu
3. Ηπατικά Προβλήματα
Μια μελέτη στην Κίνα διαπίστωσε ότι η καθημερινή κατανάλωση μελιού σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο μη αλκοολικής λιπώδους νόσου του ήπατος (NAFLD). Αντίθετα, η κατανάλωση 2–6 φορές την εβδομάδα φάνηκε να έχει προστατευτικό αποτέλεσμα. cambridge.org+1pubmed.ncbi.nlm.nih.gov+1
4. Κίνδυνος από Νοθευμένο Μέλι
Η κατανάλωση νοθευμένου μελιού μπορεί να οδηγήσει σε τοξικές επιδράσεις, όπως ηπατική και νεφρική δυσλειτουργία. Μελέτες σε ζώα έδειξαν ότι το νοθευμένο μέλι μπορεί να προκαλέσει σοβαρές βλάβες στα όργανα. mdpi.com
5. Τοξικότητα από Φυσικές Ουσίες
Ορισμένα είδη μελιού, όπως το “τρελό μέλι” από ροδόδεντρα, περιέχουν φυσικές τοξίνες που μπορούν να προκαλέσουν συμπτώματα όπως ναυτία, ζάλη και ακόμη και θάνατο. Η κατανάλωση τέτοιου μελιού πρέπει να αποφεύγεται.
Τι είναι το “τρελό μέλι” (Mad Honey);
Το λεγόμενο “τρελό μέλι” (ή mad honey) είναι ένα είδος μελιού που παράγεται όταν οι μέλισσες συλλέγουν νέκταρ από φυτά του γένους Ροδόδεντρο (Rhododendron), ειδικά από τα είδη Rhododendron ponticum και Rhododendron luteum.
Αυτά τα φυτά περιέχουν φυσικές τοξικές ουσίες που ονομάζονται γκραγιανοτοξίνες (grayanotoxins).
Τι προκαλεί;
Όταν καταναλωθεί σε μικρές ποσότητες, το “τρελό μέλι” μπορεί να προκαλέσει:
ναυτία
εμετό
διάρροια
ζάλη
χαμηλή αρτηριακή πίεση (υπόταση)
αρρυθμίες
λιποθυμία
σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις: καρδιοαναπνευστική ανακοπή ή θάνατο
Τα συμπτώματα συνήθως εμφανίζονται εντός λίγων ωρών από την κατανάλωση και διαρκούν 1-2 μέρες.
Γιατί υπάρχει ακόμα στην αγορά;
Σε περιοχές όπως η Τουρκία (Μαύρη Θάλασσα) και η Νεπάλ, αυτό το μέλι θεωρείται παραδοσιακό φάρμακο για διάφορα θέματα (π.χ. υπέρταση, σεξουαλική δυσλειτουργία, αρθρίτιδα), αλλά η χρήση του δεν είναι απολύτως ασφαλής και πρέπει να γίνεται με εξαιρετική προσοχή ή καθόλου.
Μικρή ιστορική αναφορά:
Οι αρχαίοι Έλληνες γνώριζαν την τοξικότητα του «μελιού από ροδόδεντρο». Ο Ξενοφώντας αναφέρει πως στρατιώτες του στρατού του, όταν κατανάλωσαν τέτοιο μέλι στην Τραπεζούντα, παρουσίασαν συμπτώματα δηλητηρίασης — νυστάξαν, έκαναν εμετό και κατέρρευσαν.
Ανακάλυψε Aυθεντικό Ανόθευτο Ελληνικό μέλι απευθείας από παραγωγούς: |
Πόσο Μέλι Είναι Ασφαλές;
Οι διατροφικές οδηγίες προτείνουν ότι η πρόσληψη προστιθέμενων σακχάρων, συμπεριλαμβανομένου του μελιού, δεν πρέπει να υπερβαίνει το 10% της ημερήσιας ενεργειακής πρόσληψης. Για έναν ενήλικα με ημερήσια πρόσληψη 2.000 θερμίδων, αυτό αντιστοιχεί σε περίπου 50 γραμμάρια σακχάρων ή περίπου 2 κουταλιές της σούπας μέλι.
Συμπεράσματα
Το μέλι μπορεί να είναι μέρος μιας υγιεινής διατροφής όταν καταναλώνεται με μέτρο. Η υπερβολική κατανάλωση, ωστόσο, μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία, όπως αύξηση του σωματικού βάρους, διαβήτη και ηπατικά προβλήματα. Είναι σημαντικό να επιλέγετε ποιοτικό, μη νοθευμένο μέλι και να το καταναλώνετε με σύνεση.
Νάσος Ηλιόπουλος, BSc
Τεχνολόγος Γεωπόνος (ΑΤΕΙ), Μελισσοκόμος & Εντομολόγος
Βιβλιογραφία
Alissa, E. M., & Ferns, G. A. (2012). “Functional foods and nutraceuticals in the primary prevention of cardiovascular diseases.” Journal of Nutritional Biochemistry, 23(6), 479–486. https://doi.org/10.1016/j.jnutbio.2011.11.001
Erejuwa, O. O., Sulaiman, S. A., & Wahab, M. S. A. (2012). “Honey – A novel antidiabetic agent.” International Journal of Biological Sciences, 8(6), 913–934. https://doi.org/10.7150/ijbs.3697
Cambridge University Press. (2022). “Association between consumption frequency of honey and nonalcoholic fatty liver disease.” British Journal of Nutrition. https://www.cambridge.org/core/journals/british-journal-of-nutrition/article/association-between-consumption-frequency-of-honey-and-nonalcoholic-fatty-liver-disease-results-from-a-crosssectional-analysis-based-on-the-tclsih-cohort-study/D9D0C9297ACA871C3204C35CC6D529D1
Tufts University Health & Nutrition Letter. (2021). “Honey: Potential Benefits and Risks.” https://www.nutritionletter.tufts.edu/healthy-eating/honey-potential-benefits-and-risks/
Sadeghi, N., et al. (2020). “Toxicity Effects of Adulterated Honey in Rats.” Foods, 9(11), 1538. https://www.mdpi.com/2304-8158/9/11/1538
Karaer, K., et al. (2021). “Toxicity of ‘Mad Honey’ Containing Grayanotoxins.” Ecotoxicology and Environmental Safety, 224, 112709. https://doi.org/10.1016/j.ecoenv.2021.112709
American Heart Association. (2023). “Added Sugars.” https://www.heart.org/en/healthy-living/healthy-eating/eat-smart/sugar/added-sugars
ResearchGate. (2021). “The Effects of Oral Consumption of Honey on Key Metabolic Profiles in Adult Patients with Type 2 Diabetes Mellitus and Nondiabetic Individuals: A Systematic Review of Clinical Trials.” https://www.researchgate.net/publication/348730781_The_Effects_of_Oral_Consumption_of_Honey_on_Key_Metabolic_Profiles_in_Adult_Patients_with_Type_2_Diabetes_Mellitus_and_Nondiabetic_Individuals_A_Systematic_Review_of_Clinical_Trials
- Xenophon – Anabasis, Αναφορά στην κατανάλωση “μελιού του θανάτου” από τους στρατιώτες στην Ασία.
- Gunduz, A., et al. (2006). “Mad honey poisoning.” The American Journal of Emergency Medicine
- Sütlüpınar, N., et al. (1993). “Grayanotoxin poisoning: Mad honey poisoning.” Clin Toxicol